Miljarden dollars lijken verdwenen met de ineenstorting van FTX. Hoe kan dat gebeuren?

De ineenstorting van FTX van oprichter Sam Bankman-Fried heeft miljarden dollars aan klanten geld doen verdampen en het vertrouwen geschokt van een markt die al een tijd aan het zakken is.

Nu het stof is neergedaald en de vragen zich opstapelen, vragen velen zich af: wat is er zojuist gebeurd, en hoe kan een bedrijf met miljarden aan activa opeens volledig omvallen?

Er zijn enkele nuttige historische vergelijkingen, maar die geven geen volledig beeld, simpelweg omdat de waarde van crypto’s van nature puur voortkomt uit de speculatieve meningen van handelaren en beleggers die bereid zijn de verschillende crypto tokens te kopen en te verkopen. Dat is het. Er is geen onderliggende waarde of kasstroom die het ondersteunt, geen bedrijfswinst die de prijs per eenheid bepaalt, en geen verband met iets dat de echte economie ondersteunt. 

Voor nu is het echter nuttig om op zijn minst de historische analogieën te bekijken om te illustreren wat er aan de hand is en hoe geld gewoon kan “verdwijnen” in de crypto wereld.  

Een groot verschil tussen de ondergang van FTX en de ondergang van Lehman Brothers in 2008, is dat Lehman Brothers meer dan 600 miljard dollar aan activa had die, hoewel gedeeltelijk niet liquide op dat moment, echte activa waren en konden worden gerecupereerd.

In de nasleep van de ondergang van Lehman ontvingen de 111.000 klanten de $106 miljard die zij verschuldigd waren en kregen gedekte schuldeisers volledige uitbetalingen. Zelfs ongedekte schuldeisers kregen bijna $10 miljard terug, ofwel 41 cent per dollar van wat ze verschuldigd waren. 

Zeker, beleggers in aandelen van Lehman Brothers werden volledig weggevaagd, net als de beleggers in FTX, maar dat is het risico dat beleggers in aandelen nemen als ze zich inkopen. 

Wat niet kan worden gezegd is of FTX klanten schadeloos zullen worden gesteld voor de miljarden dollars die van hun rekeningen zijn verdampt, deels doordat FTX’s zusteronderneming Alameda Research met een hefboomconstructie werkte om de verliezen te compenseren die werden veroorzaakt door de handel in minder liquide crypto tokens.

Volgens een rapport van de Financial Times had FTX minder dan $1 miljard aan liquide middelen tegen $9 miljard aan passiva. Vergelijk dat met Lehman Brothers die failliet ging met $639 miljard aan activa tegen $613 miljard aan schulden.

Op de balans van FTX stond ook dat het bedrijf 2,2 miljard dollar bezat in een minder liquide cryptomunt genaamd Serum. Dit terwijl de volledige marktwaarde van Serum in midden november slechts 65 miljoen dollar bedroeg. Wat suggereert dat een eventuele verkoop van FTX veel minder zou zijn dan wat ze beweerden.

Ook een CoinDesk-rapport welke de ondergang van FTX in de hand werkte vermeldde dat Alameda Research miljarden dollars van het FTT-token op zijn balans hield. Ook al was de totale marktwaarde van FTT op dat moment minder dan wat er op zijn balans stond.

Dit spreekt tot de onderliggende aard van cryptocurrency. Het is een puur speculatief activum zonder onderliggende kasstromen of echte activa die kunnen worden gered in een geval als faillissement.

Wanneer een bedrijf failliet gaat, kunnen beleggers eigendommen en kapitaalgoederen verkopen en patenten en licenties te gelde maken om zo uitstaande schulden af te lossen. Niet zozeer wanneer het bedrijf in kwestie enkel illiquide tokens bezit die in waarde dalen en waarvan kopers onbestaande zijn geworden. 

In plaats daarvan is de prijs van crypto, net als die van goud, uitsluitend gebaseerd op de vraag- en aanbod dynamiek van handelaren en beleggers. En daarom is de ineenstorting van FTX zo spectaculair.

Hoewel het nog te vroeg is om te zeggen, lijkt de hele beproeving – met een giftige combinatie van hefboomwerking, speculatieve cryptomunten zonder onderliggende echte waarde en mogelijk misbruik van klantenfondsen – waarschijnlijk ten minste $ 10 miljard aan fondsen te hebben weggevaagd van beleggers die hun geld aan de beurs toevertrouwden. Gelukkig voor ons Nederlanders zijn gelden bij bijvoorbeeld Bitvavo beter verzekerd.